در نود و ششمین گزارش از این سلسله گزارشهای “پایش تحولات تجارت جهانی”، گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه ای محیط ژئواکونومیک ایران و خلاصهای از آخرین گزارشها و انتشارات بین المللی در قالب بخش پژوهشها، ارائه شده است.
تحولات جهانی:
شرکت دولتی انرژی روسیه، گازپروم، پس از ثبت بزرگترین زیان خالص خود در تقریباً سه دهه، از فهرست ۱۰۰ شرکت پرسود روسیه در سال جاری که توسط مجله فوربز منتشر شده است، خارج شد. صادرات گاز گازپروم به بازارهای سنتی اروپایی به دلیل تحریم‌های مرتبط با جنگ اوکراین و تخریب خطوط لوله نورد استریم که به عنوان یکی از مسیرهای اصلی انتقال گاز روسیه به اروپا عمل می‌کرد، با کاهش شدیدی مواجه شد. در خبری دیگر اخیرا گروهی از قانون‌گذاران جمهوری‌خواه ایالات متحده لایحه‌ای را برای لغو روابط تجاری عادی دائمی (PNTR) با چین مطرح کرده‌اند؛ اقدامی که می‌تواند به طور اساسی روابط اقتصادی بین دو اقتصاد بزرگ جهان را تغییر دهد. در یک اقدام مهم در سیاست تجاری اروپا، کشورهای عضو اتحادیه اروپا علیرغم مخالفت‌های دیرهنگام آلمان، راه را برای اعمال تعرفه‌های ضددامپینگ بر خودروهای برقی وارداتی از چین هموار کردند. امضای توافقنامه مشارکت اقتصادی جامع بین امارات متحده عربی و صربستان و کاهش قابل ملاحظه تجارت اتحادیه اروپا و روسیه در پی تنش‌های ژئوپلیتیک از دیگر اخبار مهم بین الملل است.
تحولات منطقه ای:
اختصاص ۱۹ میلیارد دلار از سوی صندوق سرمایه‌گذاری حاکمیتی عربستان برای پروژه‌های سبز مورد توجه قرار گرفته است. این تخصیص بخشی از تلاش‌های گسترده‌تر این کشور برای حرکت به سمت یک اقتصاد سبز و کاهش وابستگی به نفت به عنوان منبع اصلی اقتصادی است. بخش خصوصی غیرنفتی عربستان سعودی همچنین در ماه سپتامبر به بالاترین میزان رشد خود در چهار ماه اخیر دست یافت و شاخص مدیران خرید نیز (PMI) به ۵۶.۳ واحد رسید، در حالی که این رقم در ماه اوت ۵۴.۸ واحد بود. این گزارش ماهانه که اخیرا توسط بانک ریاض منتشر شد، نشان‌دهنده تسریع در روند رشد اقتصاد بخش خصوصی غیرنفتی در عربستان سعودی است. امضای تفاهم‌نامه همکاری بین عربستان و هیوندای برای پروژه شهر هوشمند و تفاهم‌نامه عربستان سعودی و عمان از دیگر تحرکات کشور عربستان در این بازه است. بر اساس گزارش اخیر صندوق بین‌المللی پول عرب (AMF)، امارات متحده عربی اکنون سهم غالب ۴۷.۳٪ از بخش شرکت‌های صرافی عربی را در اختیار دارد. از سوی دیگر شورای همکاری خلیج فارس (GCC) در حال پیشبرد برنامه‌های خود برای آغاز مذاکرات تجاری با بلوک‌های بزرگ بین‌المللی از جمله آسه‌آن و مرکوسور است. این اقدامات بخشی از تلاش‌های گسترده‌تر آن برای توسعه توافق‌های تجارت آزاد محسوب می‌شود.
تازه های پژوهش:
در بخش پژوهش های تازه گزارش “آمادگی کسب و کار 2024” از سوی بانک جهانی منتشر شد. این گزارش چارچوب جدیدی برای ارزیابی محیط کسب و کار و سرمایه‌گذاری در سطح جهانی معرفی می‌کند. این گزارش جایگزین گزارش دوره ای قبلی و بسیار مشهور “انجام کسب و کار” شده و بر توسعه بخش خصوصی، ارتقای منافع کارگران، مصرف‌کنندگان و کسب و کارها و همچنین توجه به محیط زیست تمرکز دارد.
گزارش سیاستی جدید بانک جهانی نیز با عنوان “اصلاح یارانه‌های سوخت: درس‌هایی از برخی تجارب و ارزیابی شوک قیمتی برای بخش‌های مختلف از طریق جدول داده-ستانده در مورد آنگولا” به بررسی اصلاح یارانه‌های سوخت می‌پردازد و به‌ویژه آنگولا را به‌عنوان مطالعه موردی مورد بحث قرار می‌دهد. این گزارش به درس‌های کلیدی آموخته‌شده از اصلاحات یارانه سوخت در کشورهای مختلف می‌پردازد و اثرات مالی، اجتماعی و اقتصادی این اصلاحات را بررسی می‌کند. همچنین با استفاده از جدول داده-ستانده، شوک‌های قیمتی که ممکن است از حذف یارانه‌های سوخت در بخش‌های مختلف صنعتی و خانوارها رخ دهد را برای آنگولا شبیه‌سازی می‌کند.
